ویتامین دی و فواید، عوارض مصرف کم و زیاد، منابع و درمان کمبود ویتامین D
Vitamin D and Benefits, Low and High Complications, Resources and Treatment for Vitamin D Deficiency
ویتامین D یا Vitamin D را که کلسیفرول می نامند، یکی از ویتامین های لازم برای بدن و از ویتامین های محلول در چربی است، که به رشد و استحکام استخوانها از طریق کنترل تعادل کلسیم و فسفر کمک می کند. این ویتامین با ایجاد افزایش جذب فسفر و کلسیم از روده ها و کاهش دفع از کلیه به متابولیسم استخوان ها کمک می کند و همچنین از طریق ترجمه ژنهای هسته سلول به رشد سلول کمک می کند.
منابع دریافت ویتامین D
منبع اصلی دریافت این ویتامین بجز منابع گیاهی مثل غلات و حیوانی مثل ماهی ساردین، شیر و تخم مرغ، نور آفتاب است، بطوری که ۱۰ تا ۲۰ دقیقه ماندن در زیر نور آفتاب، نیاز روزانه بدن انسان به این ویتامین را تأمین می کند. کمبود این ویتامین همچنین باعث پوکی استخوان در کهنسالی می گردد.
فواید ویتامین D
دریافت ویتامین دی و کلسیم باعث افزایش قدرت و هماهنگی عضلات در افراد کهنسال می شود. همچنین ویتامین دی باعث پیشگیری از بروز بیماری هایی مانند راشیتیسم در کودکان، استئومالاسی در بزرگسالان و پوکی استخوان در کهنسالی می شود. همچنین این ویتامین به رشد و استحکام استخوان ها و رشد سلولها کمک زیادی می کند. نیاز روزانه برای این ویتامین برای هر فرد بالغ ۱۰ میکروگرم یا حداکثر ۲۰۰۰ واحد در روز می باشد. در دوران کودکی و پیری این میزان بالاتر است.[۲][۳] همچنین مصرف ویتامین دی در سلامت مغز و جلوگیری از آلزایمر مؤثر است.[۴]
عوارض مصرف کم ویتامین D
شیوع کمبود ویتامین دی به خصوص در زنان و کودکان ایرانی بین ۵۰ تا ۸۰ درصد است. از عوارض مصرف کم این ویتامین در دوران کودکی بیماری راشیتیسم است که به علت کمبود کلسیم و فسفر در زمان رشد استخوان ها، استخوان های فرد دارای املاح کمی خواهد بود و نخواهد توانست وزن فرد را تحمل کند و در نتیجه انحنا خواهد یافت. عوارض دیگر آن بزرگی جمجمه، زائده های دکمه مانند بر روی ستون فقرات و برجستگی سینه می باشد. همچنین مچ دست و پا پهن می شود که توسط رادیوگرافی قابل تشخیص است.
در دوران بزرگسالی کمبود این ویتامین در بدن باعث بوجود آمدن بیماری استئومالاسی می شود. این بیماری به این شکل است که با کاهش تراکم استخوانی دردهای شدیدی در قسمت پا و کمر احساس می شود و همچنین استخوان ها بلند به راحتی شکسته می شوند. اگر فرد در این دوران شروع به دریافت ویتامین دی کند، این عارضه رفع می شود.
در دوران کهنسالی کمبود این ویتامین باعث بروز بیماری پوکی استخوان به ویژه در زنان می شود. عامل اصلی تأثیرگذار تغییرات هورمونی در بدن است. اما در این دوران این بیماری میزان ویتامین دی در بدن کاهش می یابد ولی دریافت این ویتامین در دوران بیماری کمک چندانی به بهبود آن نمی کند، بلکه برای پیشگیری از این بیماری باید از دوران جوانی کلسیم و فسفر همراه با ویتامین دی مصرف شود.
همچنین کمبود این ویتامین در بدن باعث عوارضی چون دیر دندان درآوردن و دیر نشستن و دیر راه افتادن در کودکان، همچنین نافرم شدن لگن که این بیماری در دخترها باعث تنگی لگن شده و به ناچار باید از طریق سزارین زایمان کنند. همچنین کمبود این ویتامین باعث افزایش احتمال ابتلاء به سرطان سینه یا پروستات می شود. کمبود این ویتامین باعث می شود که دستگاه ایمنی بدن ضعیف شده و باعث می شود فرد مبتلا به سرطان و دیابت و حتی عفونت گردد.
علل کمبود ویتامین D
عواملی مثل مصرف برخی داروهای ضد تشنج مانند فنوباربیتال یا فنی توئین یا برخی اختلالت در جذب این ویتامین در بدن یا نرفتن زیر نور آفتاب یا نخوردن غذاهای حاوی این ویتامین باعث کمبود ویتامین دی در بدن می شود.
افراد در معرض کمبود ویتامین دی
افراد زیر بیشتر از بقیه افراد جامعه در خطر کمبود ویتامین دی می باشند:
- نوزادان شیرخوار: ویتامین د موجود در شیر مادر تحت تأثیر ویتامین د موجود در بدن مادر است. بر اساس پیشنهاد انجمن اطفال آمریکا نوزادان شیرخوار باید روزانه ۴۰۰ IU ویتامین دی دریافت نموده و از تماس مستقبم نور خورشید (توسط کرم ضدآفتاب و پوشاک) جلوگیری کرد.
- افراد مسن: پوست بدن در این افراد نمی تواند ساخت ویتامین د را به صورت کارآمدی انجام دهد؛ همچنین بیشتر در منزل به سر می برند.
- افرادی که محدودیت قرارگیری در معرض نور خورشید دارند؛ مانند افراد زمینگیر …
- افراد دارای پوست تیره: میزان بیشتر ملانین در پوست این افراد موجب کاهش توانایی پوست جهت تولید ویتامین د از طریق نورخورشید می گردد.
- افراد مبتلا به بیماری التهابی روده (IBD) و سایر بیماری هایی که منجر به اختلال در جذب چربی می شود مانند: برخی از بیماری های کبدی، سیستیک فایبروزیس، سلیاک، کرون، کولیت زخمی شونده.
- افراد چاق [شاخص توده بدنی BMI) ≥ ۳۰)] یا افرادی که تحت جراحی بایپس معده قرار گرفته اند.
میزان مناسب ویتامین دی
انستیتوی پزشکی (IOM) میزانی برای مصرف ویتامین D پیشنهاد داده است. دریافت این میزان ویتامین D از طریق رژیم غذایی (بهمراه یا بدون مکمل ها) برای حفظ سلامتی شما ضروری است. این میزان:
- ۶۰۰ IU در روز برای افراد بین ۱ تا ۷۰ سال
- ۸۰۰ IU در روز برای افراد بالای ۷۰ سال
عوارض مصرف زیاد ویتامین D
استفاده بیش ازحد از این ویتامین مخصوصاً اگر همراه با مصرف زیاد کلسیم باشد منجر به مسمومیت می گردد. مسمومیت با ویتامین D به ندرت رخ داده و اغلب در کسانی مشاهده می شود که مقادیر بیش از حد این ویتامین را از طریق مکمل دریافت می کنند. استفاده از قرص و آمپول ویتامین دی بطور مستمر باعث مشکلاتی مانند رسوب کلسیم در بافت های نرم مثل کلیه ها، ریه ها، قلب و گوش می شود که در کلیه ها باعث سنگ کلیه، در ریه ها و قلب منجر به عوارض ریوی و قلبی، و در گوش به اختلالات شنوایی و حتی کری می انجامد. همچنین عوارض مانند سردرد، تهوع، استفراغ، ضعف، تشنگی زیاد، افزایش حجم ادرار، یبوست، تأخیر در رشد در طفل های شیرخوار، مشکلات گوارشی و شکنندگی استخوان نیز از دیگر عوارض مصرف بیش از اندازه ویتامین دی می باشد.
رابطه ویتامین دی و بیماری اوتیسم
با توجه به اینکه نور خورشید یکی از منابع اصلی تولید ویتامین دی در بدن است، افزایش استفاده از ضدآفتاب ها میزان این ویتامین را کاهش می دهد و افزایش نرخ اوتیسم در تمام دنیا این نگرانی را ایجاد کرده که شاید ارتباطی بین این دو وجود داشته باشد.
ویتامین D و بیماری ام اس
مطالعه جدید نشان داده است پروتئینی که توسط ویتامین D در بدن فعال می شود، می تواند در ترمیم آسیب های سلول های عصبی و درمان بیماری ام اس مؤثر باشد.
منابع ویتامین D
چربی ماهی ها مانند قزل آلا منبع غنی ویتامین D هستند
آفتاب: تابش پرتو فرابنفش به پوست انسان باعث می شود که ماده ای به نام دهیدروکلسترول با طی مراحلی در بدن در کلیه به ویتامین دی تبدیل شود. افراد با پوست روشن تر نسبت به تیره ترها می توانند در مدت کمتری که زیر آفتاب مانده اند نیاز خود به این ویتامین را تأمین کنند تقریباً تمام ویتامین دی مورد نیاز یک فرد، در مکانی که هوای آفتابی دارد از این طریق ساخته می شود.
منابع گیاهی: غلات و برخی سبزیجات و میوه جات.
منابع حیوانی: کره، روغن کبد ماهی، زرده تخم مرغ، خامه، جگر، ماهی ساردین حاوی مقادیر زیادی از این نوع ویتامین هستند.
دریافت این ویتامین به صورت مصنوعی مثل کپسول و آمپول.
درمان کمبود ویتامین D
انواع مختلفی از ترکیبات ویتامین D برای درمان در دسترس هستند. دو شکل ویتامین دی که بیشتر در دسترس هستند ارگوکلسیفرول (vitamin D2) و کوله کلسیفرول (vitamin D3) هستند. ازآنجا که ویتامین دی۳ فرم طبیعی ویتامین بوده وممکن است ویتامین دی را به شکل مؤثرتری افزایش دهد، بیشتر توصیه می گردد.
تفاوت کلسیم با ویتامین دی
کلسیم و ویتامین D دو ماده مغذی مختلف، اما مهم برای بدن هستند. هر کدام وظایفی به عهده دارند. کلسیم عنصری است که نقش ۹۹ درصدی در استخوان سازی بدن بخصوص در دوران کودکی، نوجوانی و بلوغ را به عهده دارد. ویتامین D نیز به عنوان یکی از ویتامین های محلول در چربی در جذب کلسیم از طریق روده ها نقش مهمی ایفا می کند. کمبود این ویتامین باعث می شود کلسیم نتواند در بدن نقش خود را ایفا کند. در نتیجه جذب کلسیم کاهش و بدن با اختلالات متعددی مواجه می شود. به همین دلیل این دو ماده مغذی به هم وابسته هستند و مصرف همزمان آن ها ضروری است.
در ایران حداقل ۸۰% کودکان ایرانی به درجات شدید و بیش از ۹۰% از آن ها به درجات متفاوتی دچار کمبود ویتامین دی هستند.
مقالات مرتبط با مقاله ویتامین D
توصیه می کنیم مقالات مرتبط مفید وب سایت را با کلیک روی لینک های درمان های دستی مانیپولاسیون (قسمت اول) ، نقش کلسیم در بدن ، پوکی استخوان ، نوشابه و پوکی استخوان ، درمان های دستی مانیپولاسیون (قست دوم) و اسپوندیلیت انکیلوزان چیست؟ مشاهده نمایید و با دوستان خود به اشتراک بگذارید تا آنها نیز از این مقالات، استفاده نمایند.